تأثیر نوشته‌های علامه طباطبایی بر جسم و جان، قابل درک است؛ چرا که  آثارش سرشار از معنویت و اخلاق است. هیچ کتابی در تاریخ اسلام مثل تفسیر المیزان این‌گونه در جامعه تأثیرگذار نبوده است. امروز اگر شاهد برگزاری مسابقات، دایرشدن کرسی‌ها و رشته‌های دانشگاهی درباره علوم و فنون قرآنی هستیم از برکات تفسیر المیزان است. از این جهت می‌توان گفت از منظر تأثیرگذاری بر بطن جامعه، بی‌نظیرترین کتاب است و حوزه و دانشگاه مدیون آن است. این‌ها گفته‌های آیت‌الله احمد عابدی، مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی رحمه الله علیه درباره ویژگی‌های صاحب تفسیر المیزان است.

رمز و راز رسیدن علامه طباطبایی به این جایگاه رفیع را چه می‌دانید؟

علامه سیدمحمدحسین طباطبایی رضوان‌الله علیه، حقیقتاً علامه بود. پیش از فراگیری فلسفه، استادشان به او توصیه می‌کند که علوم ریاضیات و هندسه را فرا گیرد که فکر و ذهن علامه به انسجام برسد و بتواند برهان و استدلال داشته باشد. بر همین اساس علامه طباطبایی پس از فراگیری علوم ریاضی و هندسه، فلسفه را آغاز می‌کند.

هر زمان و در باب هر موضوعی که از علامه طباطبایی سوال پرسیده می‌شد، به سرعت و دقیق پاسخ سوالات را می‌داد، گویی همان لحظه درباره این موضوع مطالعات عمیقی داشت یا در حال فکر کردن به چنین سوالی بود. ایشان نسبت به هر مسئله‌ای که در باب آن سوال پرسیده می‌شد، به طور کامل آمادگی ذهنی داشت. علامه طباطبایی علاوه بر مباحث فلسفه، در مباحث قرآنی، ادبی، روایی، تفسیر، کلام و منطق تخصص داشت و در تمام این زمینه‌ها بی‌نظیر بود و نمونه ایشان را سراغ ندارم.

هر صبح جمعه در منزل علامه طباطبایی روضه‌خوانی بود و مردمی که برای مجلس روضه‌خوانی می‌آمدند، هر سوال یا ابهامی در ذهن خود داشتند از علامه طباطبایی می‌پرسیدند و پاسخ می‌گرفتند. همچنین جلسات دروس علامه هر شب میزبان خیل عظیمی از مردم و پذیرای آنان بود. علاوه بر آن، علامه طباطبایی هر روز پیش از اذان مغرب و عشا از منزل خود پیاده به سمت حرم حضرت معصومه سلام الله علیه حرکت می‌کرد. انسان تصور می‌کرد گویا جسمش اینجا و روحش جای دیگری است. حتی در طول مسیر، مردم به گرد او جمع می‌شدند، سوال می‌پرسیدند و او پاسخ می‌داد.

علامه، زندگی زاهدانه‌ای داشت و شیفته زیارت کریمه اهل بیت بود. از زندگی و شیوه تشرفشان به بارگاه فاطمه معصومه(س) بگویید.

علامه طباطبایی، ماه مبارک رمضان هر روز به حرم می‌رفت و اول اذان مغرب و عشا، بوسه‌ای به ضریح کریمه اهل بیت علیهم السلام می‌زد و سپس به خانه برمی‌گشت. همانطور که می‌دانید آن مرحوم در اواخر عمرش رعشه داشت با این همه نشد کودک بالای هفت سال کنارشان بیاید و ایشان تمام قد بلند نشود؛ به همین دلیل بود که افراد کمتر به منزل ایشان می‌رفتند تا مزاحمتی ایجاد نکنند. بله درست است، علامه زندگی زاهدانه‌ای داشت، از وجوهات و شهریه به هیچ عنوان استفاده نکرد. در منزل استیجاری زندگی‌ می‌کرد و جهت تدریس به منزل شاگردان می‌رفت تا اینکه بعد از نوشتن المیزان، قطعه زمینی که در تبریز داشت، ترقی کرد و با فروش آن این خانه که در قم هم‌اکنون به خانه علامه شناخته می‌شود و دارالقرآن علامه طباطبایی نام‌گذاری شده، خریداری شد. علامه طباطبایی هر آنچه در زمینه اخلاق و عرفان گفته بود، واقعاً عمل می‌کرد.

باید این نکته را مد نظر داشت که علامه طباطبایی از شاگردان مرحوم سیدعلی قاضی، از عرفای بزرگ زمان خویش بود و نفس معنوی مرحوم قاضی در علامه جاری شده و در محضر چنین عرفایی بزرگ شد؛ در اصل، جنبه‌های معنوی علامه در شکل‌گیری شخصیت علمی ایشان بسیار تاثیرگذار بود.

میزان توجه عموم مردم در ایران و دنیای اسلام به این تفسیر گرانقدر چگونه است؟

تأثیر نوشته‌های علامه طباطبایی بر جسم و جان قابل درک است. این برعکس نوشته‌هایی است که جنبه اخلاقی در آن وجود ندارد و صرفاً خوانده می‌شود. نوشته‌هایش، سرشار از معنویت و اخلاق است و این حس را دارد که با نیت پاکی نوشته شده‌ است. هیچ کتابی در تاریخ اسلام مثل تفسیر المیزان این‌گونه در جامعه تأثیرگذار نبوده است. امروز اگر شاهد برگزاری مسابقات قرآن یا ایجاد رشته‌ها و گرایشات مختلف قرآنی در دانشگاه‌ها هستیم از برکات تفسیر گرانقدر المیزان است.

تفسیر المیزان فرهنگ قرآنی را در حوزه علمیه، دانشگاه و جامعه گسترش داد و از این جهت می‌توان گفت از منظر تأثیرگذاری بر بطن جامعه، بی‌نظیرترین کتاب است و حوزه و دانشگاه مدیون آن است. هر چند که موضوع اصلی تفسیر المیزان اخلاق نیست.

راهکارهای ترویج فرهنگ توجه به تفسیر قرآن در جامعه چیست؟

برگزاری مسابقات قرآن، یکی از این راهکارها به شمار می‌رود. علاوه بر آن، باید در زمینه قرآنی، فعالیت‌های پژوهشی بیشتری انجام شود که یکی از این کارها نوشتن مقاله یا کتاب است. همچنین نباید از حوزه هنر قرآنی غافل شد، زیرا تأثیر بسیار زیادی در ترویج فرهنگ قرآنی دارد.