استاد حوزه علمیه با برشمردن چهار مرتبه در برداشت و فهم قرآن تاکید کرد: برخی میگویند حق نداریم جز با رجوع به روایات برداشتی از قرآن داشته باشیم؛ برخی نیز میگویند ما با روایت کاری نداریم ولی شیخ طوسی میانه این دو را گرفته و تاکید کرده که اگر کسی بگوید من همه آیات را میفهمم و یا اصلا قابل فهم نیست در اشتباه است.
آیتالله رضا استادی در ادامه سلسله جلسات تفسیری خود در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) به شرح مقدمه تفسیر تبیان پرداخت و با بیان اینکه تفسیر تبیان همواره مورد مراجعه علما و مفسران بوده است، گفت: مجمعالبیان طبرسی صد سال بعد از تبیان نوشته شد و بعد از آن همواره این دو تفسیر مورد مراجعه بود؛ همچنین تفسیر حقائقالتاویل ده جلدی توسط سیدرضی نوشته شده که در عین اینکه مفصل است تفسیر همه قرآن نیست و تنها یک جلد از آن باقی مانده است.
استادی با اشاره به مقدمه شیخ طوسی در ابتدای تفسیر تبیان بیان کرد: وی در این مقدمه نوشته است که چون چون پش از خود ندیدم کسی تفسیری بر قرآن نوشته باشد، به نوشتن این اثر اقدام کردم؛ البته پیش از او تفسیر بوده ولی چون جامع نبوده وی آن را تفسیر به حساب نیاورده است، اینکه تفسیر بوده ولی شیخ ندیده باشد احتمال اندکی دارد.
این استاد برجسته حوزه عنوان کرد: شیخ طوسی آورده تفاسیر موجود همه روایی است که مدنظر من نیست و هر فردی هر مقدار روایات تفسیری دیده همان را به عنوان تفسیر جمع کرده است و متعرض جهاتی مانند شان نزول، مباحث ادبیاتی، روایت ائمه(ع) که ما متعرض آن میشویم، نشده است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد: شیخ طوسی آورده که من کتب اهل سنت را دیدهام، برخی آن قدر مفصل است که هر چه بوده و نبوده گفتهاند، مانند تفسیر طبری. همچنین کتب اهل سنت از تفسیر یک جلدی تا ۲۰ و ۳۰ جلدی دارند و برخی نیز حد وسط را در هر رشتهای که بلد بودهاند، گرفتهاند؛ یعنی سواد کافی در همه ابعاد نداشتهاند. مثلا ابوعلی جبائی در علم کلام نوشته و برخی به علم لغت و دیگران به شاخههای دیگر پرداختهاند؛ یعنی هیچکدام جامع نبوده است.
این استاد حوزه علمیه عنوان کرد: ما همواره از حیث علمی به علمای اهل سنت بها دادهایم ولی آنها به ما بها نمیدادند؛ لذا علمای اهل سنت در دوره شیخ طوسی میگفتند که شیعیان کتاب و تالیف ندارند البته شیخ طوسی در همان موقع فهرست کتب شیعه را نوشته است.
وی با بیان اینکه تفسیر ابومسلم و علی بن نعمانی دو تفسیری از اهل سنت معتزلی بوده که شیخ طوسی نیز در تفسیر خود از این دو استفاده کرده است، ادامه داد: شیخ طوسی در مقدمه تصریح کرده که چرا ما تفسیری که قرائت، معانی، کلام، اعراب، متشابه و محکم و ... داشته باشد، نداریم تا پاسخ ملحدان و بیدینان و مذاهب باطله را بدهد.
سوءاستفاده جبریها از قرآن
حدیث ثقلین؛ دلیلی بر عدم تحریف قرآن
وی گفت: از دید شیخ طوسی حدیث ثقلین دلیل بر این است که قرآن و اهلبیت(ع) میمانند و ماندهاند و دلالت بر موجود بودن ایشان تا قیامت است؛ یعنی تحریفی در قرآن نیست که میتوان به آن در همه اعصار تمسک کرد همچنین وقتی یک امامی نباشد امام دیگری هست که بتوان به او تمسک کرد.
استادی با بیان اینکه از دید شیخ طوسی قائلان به تحریف باید به محتوای این حدیث رجوع کنند اظهار کرد: ایشان معتقد است که در تفسیر به روایت نبوی و ائمه به شرط صحیح السند بودن میتوان اعتماد کرد.
این استاد حوزه علمیه ادامه داد: تفسیر بی مراجعه به روایات و گفتار دیگران و تمایل داشتن به یک نظر و تحمیل آن بر قرآن، از مصادیق تفسیر به رای است که بر مبنای حدیثی از پیامبر (ص) اگر درست هم باشد نباید گفته شود، زیرا مبنای آن درست نیست و مشمول عذاب الهی است.
مشی اعتدالی در تفسیر
استادی بیان کرد: برخی میگویند ما حق نداریم از قرآن برداشتی جز وجود روایت داشته باشیم که اخباریون میگویند و برخی نیز میگویند ما با روایت کاری نداریم، زیرا قرآن خودش گفته بیان للناس و عربی مبین و بلسان قوم است؛ ولی شیخ طوسی میانه این دو را گرفته و تاکید کرده که اگر کسی بگوید من همه آیات را میفهمم و یا اصلا قابل فهم نیست در اشتباه است.
۴ مرتبه در فهم آیات قرآن
وی با اشاره به مراتب فهم قرآن تاکید کرد: به نظر شیخ طوسی معانی قرآن چهار نوع است؛ اول آیاتی که جز خدا نمیداند و پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) باید تبیین کنند؛ مثلا بحث قیامت و یا حروف مقطعه (هیچ کسی زمان آن را نمیداند)؛ دوم آیاتی که هر فردی که عربی بداند، میفهمد؛ سوم، آیاتی که میفهمیم، ولی تفصیل آن را نمیدانیم مانند نماز، حج و روزه که اصل آن قابل درک است، ولی جزئیات باید توسط پیامبر (ص) شرح داده شود و چهارم نیز آیاتی که چند احتمال دارند و ما حق نداریم یکی را بگوئیم و بقیه را نگوئیم و اگر یکی را گفتیم باید بگوئیم «احتمالا» این درست است. علامه طباطبایی هم چند قول آورده و در نهایت نظر احتمالی خود را ذکر میکند.
وی تاکید کرد: تبیان امالتفاسیر شیعه است و در طول این ده قرن با واسطه و بیواسطه به آن رجوع شده و میشود.
بازتاب خبر در رسانه ها :
----------------