حجت‌الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی، با تشریح اقوال مختلف در مورد وجوب استماع و سکوت در هنگام قرائت قرآن در شرایط مختلف یعنی پخش مستقیم و غیرمستقیم گفت: حداقل حکم در مورد لزوم استماع و انصات در هنگام قرائت مستقیم و غیرمستقیم، احتیاط واجب است.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکترمحمدعلی رضایی اصفهانی، در ادامه مباحث فقه القرآن در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) با اشاره به آیه ۲۰۴ اعراف «وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ» گفت: فَاسْتَمِعُوا اثباتی و انصتوا سلبی است؛ یعنی نه تنها قرائت در نماز جماعت ساقط است بلکه حق سخن گفتن نیز وجود ندارد.
وی افزود: برخی با اشاره به تعبیر «لعلکم ترحمون» گفته‌اند که حتی در نماز جماعت هم کراهت دارد و لازم نیست انسان ساکت باشد؛ یعنی تعریض نفس بر رحمت واجب نیست، اگرچه دفع عذاب واجب است؛ می‌گویند اگر می‌خواهید مورد رحمت واقع شوید سکوت کنید و بشنوید ولی پاسخی هم هست که ما نمی‌خواهیم مورد رحمت واقع شویم؛ زیرا رحمت زوری نیست که البته پاسخ داده شد این مسئله از باب حکمت حکم و مقتضی است نه اینکه وجوب را از بین ببرد که درست و عینا در آیه مربوط به روزه نیز وجود دارد.
دکتررضایی اصفهانی در مورد جواز تسبیح در هنگام قرائت قرآن در نماز بیان کرد: تسبیح در نفس منافاتی با سکوت ندارد حتی در برخی روایات داریم که اگر کسی قرائت امام را نشنود می‌تواند تسبیح و ذکر بگوید.
عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) افزود: برخی گفته‌اند مشهور و اجماع بر استحباب انصات است مگر از ابن حمزه که به این مسئله نیز پاسخ دادیم؛ اجماع، جای بحث ندارد زیرا مدرکی و منقول است و در شیعه و سنی مخالف دارد و وجوب اسماع و انصات را در غیر نماز هم قبول دارند چه رسد به نماز.
حجت الاسلام رضایی اصفهانی با بیان اینکه برخی سیره بر ترک انصات، را مطرح می کنند؛ در حالی که نمی‌توان به آن استناد کرد زیرا سیره متشرعه بر خلاف قول این افراد، بر احترام به قرآن است تاکید کرد: در مجموع ما قانع نشدیم که استماع و انصات فقط مخصوص نماز است؛ لذا حداقل احتیاط واجب است.
این مترجم قرآن به بحث شنیدن قرائت قرآن به صورت مستقیم و غیر مستقیم مثلا از یک رسانه اشاره و عنوان کرد: در مورد شنیدن مستقیم به این نتیجه رسیدیم که نهایتا حداقل احتیاط واجب بر استماع و انصات است.
وی افزود: در آیه شریفه تاکید و تمرکز بر روی قرائت و نه فاعل قرائت یعنی قاری است؛ یعنی دیدن قاری و مستقیم و غیرمستقیم شنیدن ملاک نیست؛ بنابراین اگر غیر مستقیم هم قرآن قرائت شود، استماع و انصات محقق شده و عرف نیز آن را قرائت می‌داند.
این مفسر و مترجم قرآن گفت: روایات نیز بر استماع و سکوت در هنگام قرائت، تاکید کرده و در برخی روایات هست که ولو انسان همهمه امام جماعت را در نماز بشنود باید سکوت کرده و گوش دهد.
عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) افزود: بنای عقلا احترام بر کلام بزرگان است و وقتی قرآن خوانده شد کلام الهی است و مشمول کار عقلایی می شود همچنین روایتی وجود دارد که امام علی(ع) در حال نماز بودند و افراد منافق صفتی شروع به قرائت قرآن کردند و حضرت نیز ساکت شد که برخی نیز بر این روایت تاکید دارند.
دکتر رضایی اصفهانی با اشاره به نظر برخی مبنی بر عدم وجوب استماع و سکوت در شنیدن غیرمستقیم و دلیل آنان بیان کرد: کسی ممکن است قاعده«انصراف» را مطرح کند؛ یعنی آیه مورد بحث از قرائت غیرمستقیم منصرف است؛ زیرا اولا در گذشته رسانه هایی به این شکل وجود نداشته و عرف نیز ممکن است آن را بر قرائت محقق نکند.
حجت الاسلام رضایی اصفهانی عنوان کرد: در مورد شنیدن آیه سجده دار چه غیرمستقیم و چه مستقیم برخی وجوب را بیان کرده و برخی نیز واجب ندانسته اند که آیت الله خویی، سیستانی و ... در زمره معتقدان به این حکم هستند؛ حال اگر کسی راه مراجع دسته اول یعنی کسانی مانند مقام معظم رهبری، آیات مکارم و صافی را طی کند وجوب استماع و انصات ایجاد و در غیر این صورت بحث عدم وجوب به میان خواهد آمد؛ البته گروه دوم هم تفصیل قائل شده و فرموده‌اند اگر از رسانه، نوار پخش شود سجده واجب نیست ولی اگر قاری مستقیما از طریق رادیو و تلویزیون و ... بخواند وجوب استماع و انصات خواهد بود.
نویسنده تفسیر مهر و مترجم قرآن افزود: ادعای انصراف با توجه به اینکه مصادیق امروزی در دوره پیامبر(ص) نبوده، مخدوش است، ضمن اینکه عرف، پخش قرآن از رادیو و بلندگو را هم قرائت می‌داند و حافظان نیز تلقی گوش دادن قرآن را تعبیر می‌کنند ضمن اینکه تاکید بر روی قرائت و نه قاری است و در مجموع میان قرائت مستقیم و غیرمستقیم فرقی نیست کما اینکه رهبری معظم انقلاب، آیت الله مکارم و آیت الله صافی بر وجوب فتوا داده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه قرائت، ملاک است گفت: اگر فرد غیر مسلمانی نیز قرائت قرآن بکند باز هم می‌تواند مشمول این حکم شود.
بازتاب خبر در رسانه ها:
------------------------------
سامانه پیامکی : ۳۰۰۰۲۱۹۰۰۲
فکس :۰۲۵۳۷۸۴۲۰۷۴
info@dqat.ir
