استاد سطوح عالی حوزه علمیه بیان کرد: منبریها باید محکمات دین را بیان کنند و از گفتن خواب و خیال و مطالب بیسند و دلیل بپرهیزند؛ زیرا نهتنها دین مردم تقویت نمیشود بلکه دینداری آنان سست هم خواهد شد.
آیتالله رضا استادی، استاد حوزه علمیه و پژوهشگر، در ادامه سلسله جلسات معرفی تفاسیر قرآن در دارالقرآن علامه طباطبایی به تشریح تفسیر مجمعالبیان و مؤلف آن پرداخت و گفت: مرحوم طبرسی نویسنده این تفسیر است که برخی وی را از طبرستان دانستهاند که در شمال ایران بوده است. اخیراً نیز گفتهاند که از تفرش است.
وی با بیان اینکه مرحوم طبرسی فرزندی دارد که او نیز کتابی به نام مکارمالاخلاق نوشته و نوه ایشان هم کتاب مشکاتالانوار را که متمم مکارمالاخلاق است تألیف کرده، افزود: یک طبرسی دیگر هم داریم که صاحب کتاب «احتجاج» است و مجموعه احتجاج پیامبر(ص) و حضرت زهرا(س) در آن ذکر شده که این اثر هم بسیار مهم است.
آیت الله استادی افزود: طبرسی دیگری داریم که صاحب کتاب «کفایةالموحدین» است که انصافاً بسیار خوب و به زبان فارسی روان نوشته شده است؛ امتیاز کفایة الموحدین این است که نه روایت محض و نه فلسفی محض است، بلکه بینابین است.
آیت الله استادی تصریح کرد: صاحب مستدرک نیز که نوری است، اهل طبرس است و علاوه بر این کتاب آثار زیادی نوشته و بسیاری از اجازات صدسال اخیر به ایشان منتهی میشود؛ مرحوم شیخ عباس قمی نیز از شاگردان این عالم بزرگوار است. البته محدث نوری فردی توانمند بود و تمام آثارش خوب است، بجز کتاب فصلالخطاب که باعث شد مطالب زیادی علیه وی نوشته شود.
آیت الله استادی در توجیه اینکه چرا محدث نوری وارد بحث تحریف قرآن شده است، ادامه داد: ظاهراً در دوره محدث نوری مراجعات زیادی به ایشان شده است، مبنی بر اینکه اهل سنت میپرسند چرا نام امام علی(ع) در قرآن نیست و آن را دلیل بر رد حقانیت تشیع میگرفتند. محدث نوری با قصد پاسخ بر این اشکال این اثر را نوشته است ولی دچار اشتباه شده و خرابی دیگری را ایجاد کرد. البته چنین اشتباهات از سوی افراد هم طبیعی است و ممکن است رخ دهد.
واکنشها به محدث نوری و قول تحریف قرآن
دبیر سابق شورای عالی حوزههای علمیه بیان کرد: همین الان هم کتاب وی در تیراژ بالا در برخی کشورها از جمله پاکستان چاپ میشود و براین اساس شیعه را متهم به تحریف میکنند، در حالی که در آثار بزرگان شیعه آمده که شیعه قائل به تحریف نیستند؛ امام خمینی(ره) هم در این زمینه موضع شدیدی علیه اظهارات محدث اتخاذ کرده است، گرچه اجازه امام(ع) هم به ایشان بازمیگردد؛ البته همان طور که گفته شد آثار وی بسیار خوب است بجز همین اثر.
این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه اظهار کرد: علامه عسکری در «معالم المدرستین» از ابتدا تا انتها به رد «فصل الخطاب» پرداخته و هزار و صد روایت به کار رفته توسط محدث نوری را رد کرده است؛ بنده نیز مجموعه این روایات را دستهبندی و نقد کردهام؛ همچنین علامه بلاغی در «آلاءالرحمن» به شدت رأی محدث نوری را رد کرده است.
آیت الله استادی با بیان اینکه جمعآوری هزار و صد روایت از سوی محدث نوری نشانه تسلط ایشان است، تصریح کرد: عمده علمای شیعه اختلاف قرائات را قبول کردهاند ولی هیچ کسی قائل به تحریف نیست.
وی به مقدمه تفسیر مجمعالبیان اشاره کرد و افزود: مرحوم طبرسی در مقدمه خود آورده که قبل از وی تفاسیر مختصری از سوی علما همانند تفسیر علی بن ابراهیم و عیاشی نوشته که عمدتاً روایت و مختصر بوده است؛ از دید وی آن علما دنبال «کشفالمعانی» بودند بجز تفسیر تبیان طوسی در ۱۰ جلد که مطالب خوبی دارد گرچه نقاط ضعفی هم در آن هست. قصد من نوشتن تفسیری برای رفع این نقاط ضعف است که از جمله میتوان به خلط صرف و نحو و شأن نزول همچنین برخی اشتباهات در معانی و تفسیر اشاره کرد.
دبیر سابق شورای عالی حوزههای علمیه اظهار کرد: طبرسی گفته است که وقتی از تفسیر فارغ شدم کتابم مانند ضربالمثل در همه جا منتشر شد ولی تفسیر طوسی به علت وجود نقاط ضعف این قدر جا باز نکرد.
امتیاز فقهای شیعه
وی افزود: یکی از امتیازات فقهای شیعه این است که در تمامی زمانها حکمی خلاف حکم خدا ننوشتهاند لذا تقیه در احکام فقهی از سوی علما بیان نشده است؛ گرچه علما متناسب با شرائط با پادشاهان مواجه و برخورد میکردند؛ مثلا اگرشیخ بهائی با شاه عباس صفوی رفتاری متفاوت داشته به علت اینکه در مجموع دیده است که نوع مواجهه ایشان کمک به تقویت دین و نشر تشیع است و برخی نیز برخوردهای شدیدی با حکومتهای زمان خود داشتند.
آیت الله استادی با بیان اینکه علوم اسلامی امانت در دست علمای شیعه است که باید به نسل بعد منتقل شود، اظهار کرد: به همین دلیل وقتی از علامه شعرانی سؤال میشود که شما چطور دلتان میآید در سن ۶۰ سالگی، با آن همه فضل علمی که آیات عظام حسنزاده و جوادی شاگرد وی هستند، به یک طلبه ۲۵ ساله درس شفا بدهید میگوید که امانت را باید به نسل بعد برسانم. این افراد همانند برخی از ما در امروز به فکر مادیات، و اینکه کجا بیشتر درآمد برای آنان دارد، نبودند. از این رو علمای بسیار بزرگی را شاهد هستیم که مثلاً دو یا سه شاگرد داشتند؛ زیرا واقعاً به فکر این بودند که این معارف باید باقی بماند آن هم نه با سستی بلکه با همه اهتمام و تلاش در این مسیر گام برمیداشتند.
وی تصریح کرد: مرحوم طبرسی در توجیه نوشتن این تفسیر آورده است که بنده قصدم نوشتن تفسیری بود که خلاصه(متوسط)، مهذب، حسن نظم، حسن ترتیب و جامع علوم باشد و برجستگیهای قرآن مانند اعراب، لغت، شان نزول و قصص را بیان کند؛ بنابراین این تفسیر در سال ۵۳۸ و بعد از هشت سال خاتمه یافته است و با نیت خالصانه چنین تفسیر مهمی را نوشتهاند.
رد ماجرایی در مورد طبرسی
آیت الله استادی با اشاره به ماجراهای برخی از علما مانند آنچه در مورد مرحوم طبرسی و صاحب منهج گفته شده، تصریح کرد: این ماجراها که گفته میشود صاحب مجمع و صاحب منهج سکته کردهاند و وقتی آنان را در قبر گذاشتند، گفتند که خدایا اگر زنده شوم تفسیر مینویسم، صحت ندارد؛ امروز روز این قصهها نیست و اصل و مبنایی ندارد.
آیت الله استادی افزود: مرحوم طبرسی در مقدمه تفسیرش چنین مطلبی را بیان نکرده و حتی اگر این مسائل را تکذیب هم نکنیم دوره کنونی دوره و زمانه بیان چنین مطالبی نیست که برخی در منبر میگویند و سیل سؤالات را برای منبری مطرح میشود؛ در حالی که هیچ سند و برهانی هم برای اثبات آن ندارد و شبهه در ذهن مردم ایجاد میکنند.
وی با تأکید بر لزوم پرهیز از بیان چنین مطالبی در منابر، اظهار کرد: در گذشته منبری بر روی منبر هر مطلبی میگفت اما کسی پیگیری نمیکرد و سند نمیخواست ولی امروز اگر حرفی مطرح شود که شبههای در آن باشد، مردم سند و دلیل میخواهند؛ بنابراین نهتنها دین مردم با گفتن این موضوعات تقویت نمیشود بلکه سست هم میشود؛ یک روزی مردم با این مسائل کاری نداشتند و برای ثواب پای منبر مینشستند و بعد هم دنبال کار خود بودند ولی امروز سطح سواد آنان بالا رفته و از سویی فضای مجازی و حقیقی دائماً شبهه درست میکنند؛ لذا اگر حرف نادرستی بزنیم و دلیل قانعکننده نداشته باشیم موجب سوءاستفاده دشمنان و تأثیر آن بر مخاطب میشود.
محکمات دین را تبلیغ کنید
آیتالله استادی با بیان اینکه امروز روز گفتن محکمات دین و نه متشابهات و مطالب سست، بیسند و دلیل است، اظهار کرد: باید محکمات دین را بیان کنیم تا هر کسی از ما سند خواست او را به قرآن، سیره و روایات ائمه(ع) ارجاع بدهیم. از گفتن خواب و خیال که ممکن است در برخی تأثیر بگذارد نیز باید بپرهیزیم.
دبیر سابق شورای عالی حوزههای علمیه تاکید کرد: امروز در برخی جلسات از سوی افرادی مطالب خصوصی مطرح میشود که فرد حتی تصور نشر سخنش را نشر هم ندارد ولی در مطبوعات و فضای عمومی منتشر میشود؛ بنابراین خیلی باید مراقب باشیم.
وی در نتیجهگیری از مباحث خود تاکید کرد: در مجموع، علامه طبرسی مدعی شده و در عمل هم نشان داده که از تفسیر تبیان شیخ طوسی استفاده فراوانی کردم و عدد آیات، فضل سور، حجت قرائات، اعراب و لغت، شان نزول و ... را جدا جدا آوردهام که انصافاً هم امتیاز بسیار مهمی است؛ این اثر ترجمه هم شده ولی مترجمین از عهده آن برنیامدهاند؛ این تفسیر در قضاوت منصفانه برای فهمیدن، نیازمند درس خواندن است و حتی کسانی که این تفسیر را تدریس میکردند هم از سختی آن سخن گفتهاند.
بازتاب خبر در رسانه ها :